بئر السبع فلسطین: فرهنگ و آداب و رسوم بدوی و ریشه‌دار

شهر بئر السبع یکی از کهن ترین و بزرگ‌ترین شهرهای تاریخی فلسطین به شمار می‌رود. بئر السبع به دلیل موقعیت استراتژیک خود، در جنگ‌های مختلف منطقه‌ای، به ویژه جنگ‌های عربی-اسرائیلی، نقش مهمی ایفا کرده است و در حال حاضر جزو مناطق تحت حاکمیت رژیم اسراییل است. امروزه بئر السبع، شهری است با چهره‌ای مدرن که پایبندی مردمان آن به آداب و رسوم بدوی‌شان، آن را از دیگر شهرها متمایز کرده است.

موقعیت جغرافیایی و اهمیت بئر السبع

بئر السبع در جنوب فلسطین و در فاصله ۷۱ کیلومتری جنوب غربی شهر بیت المقدس قرار دارد. از غرب به منطقه غزه، از شرق به اردن، جنوب بحرالمیت و وادی عربه، از شمال به منطقه الخلیل و از جنوب به خلیج عقبه و شبه‌جزیره سینا متصل می‌شود.

 این شهر از نظر جمعیتی، نهمین شهر پرجمعیت فلسطین اشغالی محسوب می‌شود و همچنین دومین شهر بزرگ در قسمت جنوبی فلسطین است. از آنجا که منطقه نقب (Negev) بیابانی در جنوب فلسطین است بئر السبع را «عاصمه النقب» یا پایتخت نقب (نگب) نیز می‌نامند.

بئرالسبع از نظر مساحت، سومین شهر بزرگ فلسطین اشغالی محسوب می‌شود که از سال ۱۹۰۶ میلادی به عنوان شهر اعلام گردید.

مساحت این شهر ۱۱۷,۵۰۰ دونم (واحد اندازه گیری در فلسطین، اردن، لبنان، سوریه و ترکیه، یک دونُم معادل ۱۰۰۰ متر مربع (۱/۱۰ هکتار) است.

به طور کلی، منطقه بئر السبع شامل ۲۳ روستا بود که از این تعداد:

۳ روستا پس از نکبت ۱۹۴۸ (اعلام تشکیل دولت اسراییل و آوارگی فلسطینیان) تخلیه شدند: الخلصه، ترابین و عصلوج.

۱۹ روستا کاملاً ویران شدند، از جمله: جبارات، حناجره، العماره، العراقیب و دیگر مناطق.

ترکیب جمعیتی و وضعیت کنونی شهر بئرالسبع

طبق منابع تاریخی، پیش از نکبت ۱۹۴۸، حدود ۱۵۰ هزار نفر در بئر السبع زندگی می‌کردند. آن‌ها از عشایر و قبایل گوناگونی همچون ترابین، عزازمه، جبارات، جراوین، تیاها، حناجره، سعیدیین و أحیُوات بودند. ریشه‌ی این قبایل به کنعانیان و فینیقی‌ها بازمی‌گردد، که از هزاران سال پیش در این سرزمین ساکن بودند، پیش از آنکه یهودیان به فلسطین بیایند.

امروزه اکثریت ساکنان بئر السبع را یهودیان تشکیل می‌دهند، چرا که بیشتر ساکنان عرب آن در جریان جنگ ۱۹۴۸ (یا جنگ نکبت؛ اولین جنگ اعراب و اسراییل که بعد از اعلام استقلال اسراییل، واقع شد) از این شهر، تبعید و آواره شدند.

با این حال، بسیاری از ساکنان بدوی روستاهای اطراف به صورت روزانه به این شهر رفت‌وآمد دارند، زیرا بئر السبع همچنان مرکز منطقه‌ آنان محسوب می‌شود. در سال ۲۰۰۵ میلادی، سازمان یونسکو خرابه‌های تاریخی بئر السبع را که در حفاری‌های شمال شرقی این شهر کشف شد، به عنوان میراث جهانی به ثبت رساند.

در سال ۲۰۱۶ شهر بئرالسبع حدود ۲۵۰٬۰۰۰ نفر جمعیت داشته است و جمعیت بخش بئر السبع، حدود ۷۰۳٬۷۰۰ نفر گزارش شده است.

تاریخچه بئرالسبع

بئر السبع در دوران هیکسوس‌ها، که مصر و شام را در قرن هفده پیش از میلاد متحد کردند، نقطه ارتباطی مهمی بود. پس از شکست و اخراج هیکسوس‌ها از مصر، برخی از شهرهای این منطقه ویران شدند. همچنین، این شهر در طول تاریخ تحت سلطه آشوریان، بابلیان، پارسیان، یونانیان، رومیان و عثمانی قرار گرفته است.

هیکسوس‌ها یک قوم نیمه‌سرگردان بودند که در دوران باستان به سرزمین مصر حمله کردند و در برخی دوره‌ها، به‌ویژه در حدود قرن ۱۷ تا ۱۵ پیش از میلاد، در مصر سلطنت می‌کردند.

بئر السبع در دوران اسلامی به‌عنوان محل سکونت عمرو بن عاص، فرمانده مسلمانان، شناخته می‌شد. در دوره عثمانی، این شهر در سال 1519 تحت سلطه ترک‌ها قرار گرفت و پس از ناآرامی‌های داخلی میان قبایل، حکومت عثمانی به‌طور مستقیم کنترل شهر را بر عهده گرفت. عثمانیان در سال 1900 شهر را بازسازی کرده و آن را به مرکز منطقه تبدیل کردند. آنها همچنین مسجد بزرگی در این شهر ساختند که بعدها توسط اسرائیل به موزه تبدیل شد.

شهر بئر السبع، نخستین شهر فلسطینی بود که در تاریخ ۳۱ اکتبر ۱۹۱۷ در جریان جنگ جهانی اول توسط نیروهای بریتانیایی اشغال شد، در 31 اکتبر همان سال، ژنرال ادموند آلنبی، تلگرافی به لندن ارسال کرد و اعلام نمود که «بئر السبع سقوط کرد و اورشلیم، هدیه کریسمس شما خواهد بود.» پس از این رویداد، یک روز بعد در 2 نوامبر 1917، پیمان بالفور توسط وزیر خارجه بریتانیا، آرتور جیمز بالفور اعلام شد.

پس از نکبت ۱۹۴۸ و اعلام استقلال اسرائیل، بیشتر ساکنان عرب بئر السبع به زور اسلحه و کشتار از شهر رانده شدند. بسیاری از آنان به اردن و برخی نیز به اردوگاه‌های پناهندگان در اریحا مهاجرت کردند.

در حالی که برخی از ساکنان بئر السبع به غزه مهاجرت کردند و تعداد اندکی هم در شهر باقی ماندند، مردم این شهر در برابر اشغالگری اسرائیل مقاومت کردند. اما این جنگ نابرابر بود، زیرا ساکنان بئر السبع، فاقد تجهیزات نظامی بودند و همین امر موجب شد که این شهر از ۲۱ اکتبر ۱۹۴۸ تاکنون، تحت اشغال باقی بماند.

پس از اشغال، رژیم اسرائیل از بئر السبع به عنوان پایگاهی برای اشغال منطقه نقب، نوار غزه و صحرای سینا استفاده کرد. در قرن بیستم و پس از تأسیس دولت اسرائیل، بئر السبع به یک شهر مدرن تبدیل شد و برخی از ویرانه‌های قدیمی آن، حفظ یا بازسازی شدند. برخی از این ویرانه‌ها و آثار باستانی، از جمله در محوطه‌های اطراف، به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری و مکان‌های تاریخی برای بازدید عموم نگهداری می‌شوند.

بئر السبع: یک مرکز تجاری و تاریخی

به دلیل موقعیت استراتژیک بئر السبع که میان مصر، شبه‌جزیره عربستان و شهرهای فلسطین قرار دارد، این شهر مرکز تجاری مهمی به شمار می‌آید. بئر السبع همچنین با روایت‌های پیامبران الهی به ویژه ابراهیم و اسماعیل پیامبر ارتباط دارد و در متون دینی نیز نام آن آمده است.

بئر السبع در متون مقدس

در عهد قدیم آمده است که نام بئر السبع زمانی شکل گرفت که ابراهیم خلیل و ابی‌مالک، رهبر شهر جَرار، سوگند خوردند و پیمانی بین خود بستند به دلیل چاه آبی که ابراهیم برای دام‌های خود حفر کرده بود. در زبان عبری این عبارت به معنای «چاه سوگند» یا «چاه عهد» است. ابراهیم پس از بازگشت از سرزمین مصر در این مکان سکونت گزید و در آنجا درخت کاشت. همچنین پسرش اسحاق در این منطقه سکونت داشت و پس از آنکه فلسطیون چاه را پر کرده بودند، دوباره آن را حفر کرد و در آنجا مذبحی برای خدا ساخت.

فلسطیون (یا فلسطینی‌ها) به مردمان باستانی و قوم‌هایی اطلاق می‌شود که در منطقه فلسطین (به ویژه نوار غزه، سواحل دریای مدیترانه و بخش‌هایی از جنوب غربی سرزمین‌های تاریخی فلسطین) زندگی می‌کردند.

سپس یعقوب نیز در اینجا سکونت کرد و در این مکان از برادرش عیسو، حق بزرگی را در ازای یک بشقاب عدس خرید. یعقوب از بئر السبع، به سمت خانه پسر عمه‌اش لابان در سرزمین حاران فرار کرد (کتاب تکوین 28:10). از بئر السبع بود که ابراهیم به سمت کوه موریه رفت، جایی که در روز سوم به آنجا رسید تا پسرش را به عنوان قربانی برای خدا تقدیم کند.

وقتی بنی‌اسرائیل زمین را تقسیم کردند، بئر السبع به قبیله شمعون تعلق گرفت.در کتاب مقدس آمده که پیامبران بنی اسرائیل در دشت‌های بئر السبع و حومه آن گله‌های خود را می‌راندند، گاهی در اینجا و گاهی در آنجا چادر می‌زدند، چاه‌ها حفر می‌کردند و به مراتع سبز می‌رفتند، همانطور که امروزه نیز بدوی‌ها در آن منطقه زندگی می‌کنند.

همچنین، حضرت ایلیا (الیاس یا التشبی) برای نجات جان خود از دست ایزابل، همسر پادشاه بنی‌اسرائیل به بئر السبع گریخت.

داستان ورود یهودیان به فلسطین و ماجرای کشمکش اعراب و اسرائیل

یهودیان پس از فرار از ظلم فرعون مصر همراه با حضرت موسی (علیه‌السلام) به فلسطین رسیدند. اما پس از سرپیچی از فرمان خداوند و نافرمانی از دستورات حضرت موسی، برای ۴۰ سال در بیابان سینا سرگردان ماندند.  این موضوع در سوره مائده قرآن کریم توضیح داده شده است.

پس از آن، نسل جدیدی از بنی‌اسرائیل ظهور کرد و با تعیین طالوت به فرمان نبی شموئیل (شخصیت، قاضی و راهبر سرشناس بنی اسرائیل که نامش در کتب شموئیل عهد عتیق آمده است) به‌عنوان پادشاه، به سرزمین مقدس وارد شدند. در این میان، حضرت داوود (علیه‌السلام) که یکی از سربازان طالوت بود، جالوت (پادشاه قوم عَمالِقَه که دشمنان بنی‌اسرائیل بودند) را به قتل رساند و بعدها خود به پادشاهی رسید. این داستان به تفصیل در سوره بقره آمده است.

بناهای تاریخی بئر السبع

همانطور که ذکر شد؛ در سال ۲۰۰۵، سازمان یونسکو بقایای شهر قدیم بئر السبع را، که در کاوش‌های باستان‌شناسی در شمال شرق شهر کشف شده بود، در فهرست میراث جهانی ثبت کرد.

یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی بئر السبع، مسجد بزرگ این شهر است که در سال ۱۹۰۶ میلادی توسط عثمانیان ساخته شد. اما در سال ۱۹۵۳، رژیم صهیونیستی آن را به موزه‌ای برای تاریخ شهر تبدیل کرد و از هویت اسلامی آن کاست.

سرایا: ساختمان حاکم عثمانی

در دوران امپراتوری عثمانی، بئر السبع به‌عنوان یکی از نقاط استراتژیک در جنوب فلسطین تحت نظارت مستقیم عثمانی‌ها قرار داشت. این سرای تاریخی به‌عنوان مقر حاکم محلی و نقطه‌ ای برای کنترل مناطق جنوبی و برقراری نظم و امنیت در این بخش از سرزمین استفاده می‌شده است.

با گذشت زمان و تغییرات سیاسی در منطقه، این ساختمان دستخوش تغییرات زیادی شد، اما هنوز هم به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نشانه‌های معماری دوران عثمانی در بئر السبع شناخته می‌شود. امروزه، این بنا به‌عنوان یک مکان تاریخی و فرهنگی در شهر بئر السبع برای بازدید مهیا است.

ایستگاه قطار عثمانی

در دوران امپراتوری عثمانی، خط راه‌آهنی از شهر قدس به بئر السبع کشیده شد که به توسعه منطقه کمک کرد. این خط راه‌آهن در اوایل قرن بیستم تأسیس شد و بئر السبع را به دیگر شهرهای کشور متصل کرد.

در آن زمان، ایستگاه قطار اولیه به‌عنوان یکی از نقاط اتصال مهم برای جابجایی کالا و مسافران عمل می‌کرد.

با گذشت زمان، این منطقه همچنان در حمل‌ونقل نقش داشت و در دهه‌های اخیر، با توسعه زیرساخت‌ها، ایستگاه جدید جایگزین ایستگاه قدیمی شد تا ظرفیت بیشتری برای سرویس‌دهی به مسافران فراهم آورد.

بئر ابراهیم

بئر ابراهیم (چاهی که به حضرت ابراهیم نسبت داده شده است) به‌عنوان یکی از مکان‌های زیارتی برای پیروان ادیان ابراهیمی (یهودیان، مسیحیان و مسلمانان) شناخته می‌شود.

از نظر تاریخی، بئر ابراهیم همچنین یک چشمه طبیعی بوده که در طول تاریخ برای ساکنان منطقه اهمیت داشته است. این چشمه به‌عنوان یک منبع حیاتی برای تأمین آب در یک منطقه خشک و بیابانی محسوب می‌شده است.

ویرانه‌های شهر قدیم بئر السبع (تل بئر السبع)

ویرانه‌های شهر بئر السبع در واقع به بخشی از تاریخ غنی و پیچیده این منطقه مربوط می‌شود. بئر السبع، که در گذشته به‌عنوان یک مرکز استراتژیک در جنوب فلسطین شناخته می‌شده، در طول تاریخ خود شاهد تغییرات و تحولات زیادی بوده است.

عثمانیان برای قرن‌ها بر این شهر حکمرانی کردند و بئر السبع نقشی کلیدی در جنگ‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ‌های اعراب و اسرائیل، داشت.

ریشه نام بئر السبع

بر اساس روایت‌های تاریخی، بئر السبع شهری فلسطینی است که کنعانیان آن را هزاران سال پیش بنا کردند. نام این شهر، معانی مختلفی دارد:

• برخی معتقدند که نام شهر از یک چاه آب (بئر)، گرفته شده که در آن حیوانی وحشی (سبع) زندگی می‌کرد.
• برخی دیگر نام شهر را برگرفته از وجود هفت چاه آب در منطقه‌ای بیابانی می‌دانند.
• رایج‌ترین و معروف‌ترین روایت، این است که حضرت ابراهیم (ع) هفت گوسفند را به پادشاه فلسطین (ابی‌مالک) هدیه داد تا تأیید شود که او چاهی را در آن منطقه حفر کرده است.

فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم بئر السبع

با وجود اشغال و مهاجرت اجباری، مردم بئر السبع همچنان به آداب‌ورسوم بادیه‌نشینی خود پایبند مانده‌اند. از جمله این سنت‌ها می‌توان به مهمان‌نوازی، پذیرایی با قهوه و لباس‌های سنتی اشاره کرد.

لباس‌های سنتی بئر السبع

پوشاک سنتی نیز بخشی از فرهنگ بئر السبع به شمار می‌آید. زنان بادیه‌نشین با استفاده از مهارت‌های خود در گلدوزی، نخ‌ریسی و بافندگی، لباس‌هایی دست‌دوز و منحصر‌به‌فرد تهیه می‌کنند. آن‌ها برقع، نقاب، عبایه، شاش (بیشتر در مناطقی که سنن بدوی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد و  معمولاً به صورت یک تکه پارچه بزرگ است که به شکل یک تن‌پوش آزاد به دور بدن پیچیده می‌شود) و لباس‌های گلدوزی‌شده با رنگ‌های روشن می‌پوشند که تفاوت میان زنان متأهل، مجرد و سالمند را مشخص می‌کند.

مردان این منطقه نیز لباس‌هایی خاص به تن دارند، از جمله پیراهن سفید، کمربند، شِماغ و شبریه ( انواعی از پوشش سر برای مردان)، مَریر (نوعی دشداشه یا عبای مناطق خیلی گرم) که بخشی از میراث فرهنگی بادیه‌نشینان فلسطین محسوب می‌شود.

صنایع دستی و هنر بادیه‌نشینان بئر السبع

شهر بئر السبع در منطقه بدوی نشین فلسطین قرار دارد و هنوز دارای عادات و رسوم بدوی است که در مراسم‌هایی مانند ازدواج، شادی، عزا، تولد و مرگ دیده می‌شود. همچنین، روش استقبال از مهمانان در این شهر، معانی خاص خود را دارد. برای مثال، نحوه نوشیدن قهوه در میان بادیه‌نشینان معانی خاصی دارد.

زنان شهر بئرالسبع در بافت سیاه‌چادرهای بادیه‌نشینی مهارت خاصی دارند. این چادرها با موهای شتر و گوسفند بافته شده و نام آنها بر اساس تعداد ستون‌ها مشخص می‌شود (چهارستونه، پنج‌ستونه و غیره).

بدوی‌های این منطقه از سازهای موسیقی سنتی مانند شبّابه، مقرون، یرغول، ربابه، سمسمیه و طبل استفاده می‌کنند. رقص الدحه (یا الدحیه) نیز رقص سنتی و گروهی بادیه‌نشینان در مراسم عروسی و جشن‌ها محسوب می‌شود. دحیه به نوعی نماد فرهنگ بدوی است و در کنار دیگر رقص‌های سنتی عربی، جایگاه ویژه‌ای در میراث فرهنگی این مناطق دارد.

آیین‌ها، مراسم و جشن‌های بئرالسبع

برخی از خانواده‌ها در بئر السبع، از جمله قبیله بنی عامر (الملالحه)، به خاطر آیین‌های نادر و منحصربه‌فرد خود شناخته شده‌اند که برای برخی عجیب به نظر می‌رسد، به‌ویژه هنگام برگزاری مناسبت‌های مختلف.

شایان ذکر است که روزها و اهمیت جشن‌های آنان با سایر فلسطینیان متفاوت است. به عنوان مثال، آن‌ها به جشن ختنه پسر اهمیت زیادی می‌دهند و آن را به عنوان یک عید نیز در نظر می‌گیرند. همچنین، در عید فطر که آن را «العیادات» می‌نامند، به مدت 10 روز قبل از فرا رسیدن عید جشن می‌گیرند؛ یعنی در 10 روز پایانی ماه رمضان. در عید قربان نیز جشن از روز عید آغاز شده و به مدت 10 روز ادامه دارد.

تمام اعضای قبیله در این جشن‌ها شرکت می‌کنند. هر فردی که به پرورش شتر مشغول است، یکی یا دو شتر می‌آورد و حدود 30 شتر برای مراسم قربانی ذبح می‌شوند.

در ایام عید، زنان قبیله بنی عامر در جشن‌ها و مراسم شادی لباس‌های خاصی می‌پوشند. آن‌ها شال سفید بلند یا برقعی که با سکه‌های نقره یا طلای عثمانی تزئین شده است و همچنین لباس فلسطینی سنتی سوزن‌دوزی‌شده به تن می‌کنند. برخی نیز «شناف» می‌پوشند که حلقه بزرگی برای بینی با تزئینات خاص است.

جشن عروسی قبایل بئرالسبع

آیین‌های جشن عروسی قبایل بئر السبع در فلسطین معمولاً بین 4 تا 7 روز برای خانواده داماد ادامه دارد، در حالی که خانواده عروس تنها یک روز جشن می‌گیرند. داماد پیش از شب ازدواج، تنها چشمان عروس را دیده است. در شب عروسی، داماد، عروس خود را بر پشت شتر از خانه پدری‌اش به خانه می‌برد.

ازدواج معمولاً باید بین اعضای همان قبیله صورت گیرد، اما در مواردی خاص و در صورت وجود روابط دوستانه و توافق، ازدواج با قبیله‌ای دیگر نیز ممکن است.

در روز جشن، تمام اعضای قبیله شرکت می‌کنند. غذا و قهوه برای پذیرایی از مهمانان آماده می‌شود. در طول روز، مسابقات اسب‌دوانی و شترسواری برگزار می‌شود. اما در شب، مراسم با موسیقی، آوازهای سنتی مانند بدع، هجین و … ادامه پیدا می‌کند.

پیش از این روز نیز داماد به همراه اقوام و دوستانش سه شب مراسم سامر (الدحیه) را برگزار می‌کنند. این مراسم به شکل تجمع شبانه انجام می‌شود و شامل رقص، آوازهای سنتی و اشعار محلی است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مراسم، الدحیه نام دارد که طی آن افراد به صورت دو صف مقابل هم قرار می‌گیرند و با حرکات هماهنگ دست و پا و خواندن اشعار بدوی، به نوعی حماسه‌سرایی می‌پردازند. مضمون اشعار معمولاً درباره شجاعت، عشق یا ستایش طبیعت است.

عشایر بئر السبع، اهمیت زیادی به نسب می‌دهند و باور دارند که بین زوجین باید نوعی هم‌کفو بودن وجود داشته باشد. برخی از بدویان بئر السبع بر این اصل تأکید دارند، در حالی که برخی دیگر از آن دوری می‌کنند.

دختران باکره، آن‌ها حق اظهار نظر درباره ازدواج خود را ندارند. تصمیم‌گیری به عهده مادر، خواهر، عمه یا خاله آن‌هاست. این افراد باید نظر دختر را جویا شوند و رضایت او را به دست آورند. اگر دختر سکوت کند، سکوت او به‌عنوان رضایت تلقی می‌شود که البته این موضوع بسیار نادر است. اما معمول و رایج بین اعراب، این است که ولیّ دختر، اختیار کامل دارد که او را به هر کسی که بخواهد و بپسندد، شوهر دهد.

در مورد زنان بیوه و مطلقه، آن‌ها اختیار کامل برای انتخاب همسر خود دارند. اگر دختری پدر نداشته باشد، ولیّ او حق دارد او را به هر کسی که بخواهد شوهر دهد. از نظر بدویان، ولی دختر ابتدا برادر اوست، سپس عموی او، بعد پسر برادر و در نهایت پسر عموی او.

ازدواج به دو روش انجام می‌شود:

الف) روش مراجعه به عاقد شرعی

در این روش، دو طرف ازدواج به حضور قاضی شرعی یا عاقد منصوب از طرف قاضی می‌روند. مراسم عقد نکاح، طبق رویه معمول و با حضور شاهدانی از هر دو طرف برگزار می‌شود. گاهی طرفین ممکن است به‌جای عاقد شرعی، شیخی عالِم از قبیله را انتخاب کنند که او را «متفقه» یا «خطیب» می‌نامند. مهریه در این روش، شرط اصلی ازدواج است و میزان آن به توان مالی و جایگاه اجتماعی دو طرف در قبیله بستگی دارد. مهریه رایج بین اعراب بئر السبع، بین 30 تا 50 پوند است. در برخی موارد، مهر به صورت عینی، مانند تعداد مشخصی از شتر، اسب یا گوسفند، پرداخت می‌شود.

ب) روش خواستگاری و عقد به صورت سنتی و سمبلیک

در این روش، مردی که قصد ازدواج دارد به نزد ولی دختر می‌رود و درخواست خود را مطرح می‌کند. اگر ولی با این ازدواج موافق باشد، تکه‌ای از پشم شتر یا شاخه‌ای از گیاه تازه یا خشکیده را به داماد می‌دهد و می‌گوید: «این قصله فلانه دختر فلان، بر اساس سنت خدا و پیامبر.» گاهی نیز چیزی به داماد نمی‌دهد و تنها کلمه «قصله» را بر زبان می‌آورد. سپس دو طرف و شاهدان حاضر، سوره فاتحه را می‌خوانند و به این ترتیب عقد نکاح منعقد می‌شود.

قصله در زبان عربی به معنای تکه یا بخشی از چیزی است. این واژه می‌تواند به تکه‌ای از پشم، گیاه، یا هر ماده‌ای کوچک اشاره داشته باشد. در مراسم سنتی ازدواج در قبایل بئر السبع، «قصله» به عنوان نماد رضایت ولی دختر به ازدواج، استفاده می‌شود.

روش شرعی مراجعه به عاقد شرعی، کمتر رایج بوده و تنها پس از تأسیس شورای عالی اسلامی مورد پذیرش قرار گرفته است. در روش «قصله» نیز مهریه، شرط است و بسته به توان مالی و توافق طرفین ممکن است به صورت پول، شتر، اسب یا گوسفند پرداخت شود. مهر در میان بدویان بئر السبع با نام‌های مختلفی مانند «السیاق»، «الفید» و «الصداق» شناخته می‌شود.

ولیِ دختر ممکن است مهریه سنگینی درخواست کند که توسط مرد یا نماینده او پذیرفته شود. گاهی نیز ممکن است طرفین برای کاهش مهر به توافق برسند. در برخی موارد، مرد، مسئول خرید طلا و زیورآلات برای عروس می‌شود یا خانواده عروس بخشی از مهر را برای خرید زیورآلات اختصاص می‌دهند. معمولاً خود دختر، مهر را دریافت نمی‌کند و پدر یا ولی او این مبلغ را مدیریت می‌کند.

عزاداری در بئرالسبع

خانواده‌های بئر السبع به همبستگی و همراهی اعضای قبیله با یکدیگر در هنگام درگذشت یکی از افراد قبیله شهرت دارند.

غذاهای سنتی بئر السبع

 بئر السبع، مهم ترین مرکز تولید گندم و جو در فلسطین محسوب می‌شود و ماده اصلی اغلب غذاهای بومی نیز گندم و جو است. منسف (تهیه‌شده از گوشت گوسفند) غذای اصلی مردم این منطقه است. همچنین، غذاهای سنتی مانند عصیده، هیطلیه، زلابیه، جریشه و مفتول از خوراک‌های رایج این شهر هستند.

در ایام عید قربان، بسیاری از شهروندان در شهرها و روستاهای استان بئر السبع برای آماده‌سازی فضای عید، اقدام به خرید مواد و ملزومات مربوط به قربانی کردن می‌کنند. به همین دلیل، آن‌ها بر تهیه همه چیز مربوط به کباب کردن تأکید دارند.

در این روزها، «مشواه» (دستگاه کباب‌پز) و کیسه‌های زغال خریداری می‌شود تا در تهیه غذاهای محبوب‌شان کمک کند، به‌ویژه «فته باللحمه» (فته با گوشت).

همچنین جامعه سبعوی (اهالی بئر السبع) به خاطر نوع خاصی از غذاها و خوراک‌های سالم و طبیعی که می‌توان آن‌ها را به روش سالم بر روی آتش چوبی طبخ کرد، شناخته می‌شود.

منسف: غذایی محبوب بین بادیه‌نشینان و ساکنان شهر که از تکه‌های گوشت گوسفند، برنج، نان مخصوص و سسی بر پایه ماست تشکیل شده است.

فَته با گوشت: ترکیبی از نان، برنج و گوشت تازه که بر روی آتش چوب پخته شده و با نان نازک پوشانده می‌شود.

فته معمولاً به‌عنوان یک وعده غذایی ساده و دلپذیر در کنار مهمانی‌ها، جشن‌ها به ویژه عید قربان و یا در وعده‌های روزانه مصرف می‌شود. زنان بئر السبع، به‌ویژه زنان مسن، همیشه منتظر عید هستند تا فته با گوشت را میل کنند. این غذا با سرخ کردن نان‌های سنتی و قرار دادن آن‌ها در سینی‌ها آغاز می‌شود، سپس روی آن‌ها آبگوشت ریخته می‌شود و برنج اضافه می‌گردد. در نهایت قطعات گوشت روی غذا قرار می‌گیرد. برخی نیز این نان‌ها را بدون سرخ کردن مصرف می‌کنند. این غذا در مناطق دیگر جهان عرب هم رایج است و بسته به هر منطقه، مواد و طعم‌ها ممکن است تغییر کند.

نان فراشیح: نان نازکی که با ترکیبی از آرد، شیر یا ماست، و شکر تهیه شده و روی صفحه‌ای داغ پخته می‌شود.

فراشیح به‌عنوان یکی از معدود شیرینی‌ها در فهرست غذایی بادیه‌نشینان شناخته می‌شود. تهیه این نان به‌طور انحصاری توسط زنان انجام می‌شود، زیرا پخت آن به دقت زیادی برای پهن کردن خمیر نیاز دارد. خمیر آن به شکل مایع است که روی صفحه داغ ریخته می‌شود و بلافاصله به صورت لایه‌ای نازک و یکپارچه شکل می‌گیرد.

عصیده: عصیده معمولاً از آرد گندم یا آرد جو با آب یا شیر درست می‌شود و به صورت غلیظ و خمیری شکل است.

طرز تهیه عصیده به این صورت است که آرد را در آب یا شیر می‌جوشانند تا یک مایه سفت و نرم به‌دست آید. به این مخلوط معمولاً کره یا روغن زیتون افزوده می‌شود و در نهایت با شکر یا عسل، شیرین می‌شود.

هَیطَلیه: هیطلیه معمولاً از آرد گندم، شیر، کره و شکر یا عسل درست می‌شود و طعم شیرین و کرمی دارد.

روش تهیه‌ی آن مشابه عصیده است، اما تفاوت‌های جزئی در مواد و روش پخت وجود دارد. برای تهیه هیطلیه، آرد را در شیر، جوش می‌آورند تا به یک مخلوط غلیظ تبدیل شود، سپس کره، شکر یا عسل به آن افزوده می‌شود تا طعم‌دهی شود. روش پخت هیطلیه، مشابه فرنی است.

زلابیه: زلابیه معمولاً از خمیر بسیار نرم و چسبنده‌ای درست می‌شود که شامل آرد، آب، شکر و خمیرمایه است. سپس این خمیر در روغن داغ سرخ می‌شود تا توپک‌های کوچک و شیرینی به شکل‌های مختلف ایجاد شود.

این توپک‌ها پس از سرخ شدن به‌طور کامل در شربت شکر غوطه‌ور می‌شوند تا طعمی شیرین و خوشمزه به‌دست آورند (مشابه شیرینی بامیه در ایران).

جَریشه: جریشه اساساً از گندم یا جو تهیه می‌شود که به صورت آرد یا خرد شده است. در ابتدا گندم یا جو را می‌پزند تا نرم شوند، سپس آن را با گوشت (اغلب گوشت گوسفند یا مرغ) و چربی‌های حیوانی می‌پزند.

گاهی اوقات در این غذا از سبزیجات، ادویه‌ها و پیاز برای طعم‌دهی استفاده می‌شود. این غذا مشابه حلیم ایرانی است اما غلیظ تر بوده و همراه با پیاز و چربی و ادویه‌جات خاص عربی و… مصرف می‌شود.

مفتول: در تهیه مفتول، گندم به‌طور معمول در بخار پخته می‌شود تا نرم و خوشمزه شود و سپس با گوشت (مثل مرغ یا گوسفند) و سبزیجات مختلف مخلوط می‌شود. در این غذا از ادویه‌های محلی برای طعم‌دهی استفاده می‌شود.

مفتول از جریشه، نرم‌تر و کم چربی‌تر است.

حرف آخر

کافه فلسطین، کافه رستورانی کاملا عربی و فلسطینی است که با غذاهای اصیل و خوشمزه و موسیقی جذاب عربی، می‌توانید تجربه‌ای منحصر به فرد و تکرارنشدنی از سفری به فلسطین، غذاها و فرهنگ غنی آن داشته باشید.